Ψυχική Υγεία & Η Σκηνή της Ηλεκτρονικής Μουσικής

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας (10 Οκτωβρίου), θα ήθελα να αναφερθώ στο θέμα της ψυχικής υγείας στη βιομηχανία της ηλεκτρονικής μουσικής, ένα θέμα που, παρά την αυξανόμενη σημασία του, συχνά παραμένει στη σκιά. Πίσω από τα φώτα, τα φεστιβάλ και τα sold-out shows κρύβεται μια απαιτητική πραγματικότητα που επηρεάζει όχι μόνο τους DJs και τους παραγωγούς, αλλά και όλους όσους διατηρούν ζωντανή αυτή τη σκηνή.

Η Κρυφή Κρίση: Ψυχική Υγεία στη Μουσική Βιομηχανία

Η σκοτεινή πλευρά είναι ξεκάθαρη μέσα από τα δεδομένα. Έρευνες δείχνουν πως οι μουσικοί και οι επαγγελματίες που κάνουν περιοδείες αντιμετωπίζουν δυσανάλογα υψηλά ποσοστά κατάθλιψης, άγχους και αυτοκτονικών τάσεων.

Μια έρευνα σε 2.211 μουσικούς αποκάλυψε πως το 68,5% παρουσιάζει συμπτώματα κατάθλιψης και το 71,1% άγχους. Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι όσοι έχουν τη μουσική ως την κύρια καριέρα τους είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν κακή ψυχική ευεξία ή κλινική κατάθλιψη, ενώ ειδική έρευνα για επαγγελματίες που κάνουν περιοδείες ανέδειξε αυξημένα ποσοστά κινδύνου για κατάθλιψη και αυτοκτονικές τάσεις. Επιπλέον, μελέτη του Emory University υπογράμμισε πως οι μουσικοί διατρέχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας, επιβεβαιώνοντας την ανάγκη για άμεση παρέμβαση.

Δεν πρόκειται για μύθο: οι πιέσεις είναι πραγματικές. Οι ατελείωτες ώρες εργασίας, η οικονομική αστάθεια, το άγχος της απόδοσης, η έλλειψη ύπνου, τα συνεχή ταξίδια, η έκθεση στα social media και το άγχος ταυτότητας συνθέτουν ένα περιβάλλον εξουθενωτικό.

Avicii: Κάτι Περισσότερο από μία Προειδοποιητική Ιστορία

Όλοι γνωρίζουμε το όνομα Avicii. Όμως πίσω από αυτό κρυβόταν ένας άνθρωπος, ο Tim Bergling, που πάλευε βαθιά μέσα του. Τα προσωπικά του ημερολόγια αποκάλυψαν κύκλους άγχους, κατάθλιψης, εξάρτησης από ουσίες και αναλγητικά. Σε έρευνα που ανέλυσε το δημόσιο λόγο του αναδύονται μοτίβα αυτοκτονικού ιδεασμού, αποκαλύπτοντας πως η δημιουργική του έκφραση πολλές φορές επικαλυπτόταν με την εσωτερική του οδύνη. Η ιστορία του αποτελεί ταυτόχρονα προειδοποίηση και κάλεσμα για δράση. Όχι για να εξιδανικεύσουμε τη θλίψη, αλλά για να κατανοήσουμε ότι ούτε η φήμη ούτε η επιτυχία αποτελούν ασπίδα απέναντι στην ψυχική ασθένεια.

Για όσους δεν το έχουν δει ακόμη, σας προτρέπω να παρακολουθήσετε το «Avicii – I’m Tim», ένα συγκλονιστικό και βαθιά ανθρώπινο αφιέρωμα σε μία από τις πιο επιδραστικές μορφές της ηλεκτρονικής μουσικής. Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ που ξετυλίγει τη ζωή και την κληρονομιά του Tim Bergling, γνωστού ως Avicii, ρίχνοντας παράλληλα φως στη μάχη του με την ψυχική υγεία.

Όταν το Grind Culture Γίνεται Επικίνδυνο - Η Διπλή Όψη της Επιρροής

Σε ένα πρόσφατο post στο Instagram, ο κορυφαίος DJ/παραγωγός James Hype μοιράστηκε το πρόγραμμά του για μία εβδομάδα: Ίμπιζα→ Μαδρίτη → Νέα Υόρκη → Μόντρεαλ → Λας Βέγκας → Λος Άντζελες → Λονδίνο → πίσω στην Ίμπιζα. «Χωρίς ύπνο, αλλά τα καταφέραμε», έγραψε... μια φράση που, επιφανειακά δείχνει ευγνωμοσύνη για την αντοχή του, αλλά ταυτόχρονα εξυμνεί μια εξουθενωτική καθημερινότητα. Για τους νεότερους fans, όμως, μπορεί να μεταδώσει το λάθος μήνυμα: ότι έτσι πρέπει να ζεις για να πετύχεις, ότι η εξουθένωση είναι μέρος του παιχνιδιού.

Όταν τα "είδωλα" δημοσιεύουν τέτοια παραδείγματα, υπάρχει ρίσκο. Ακόμα κι αν δεν υπάρχει πρόθεση, τέτοιες αφηγήσεις μπορούν να παρερμηνευτούν από νεότερους καλλιτέχνες ή πιο ευάλωτα άτομα που ήδη πιέζονται. Μπορεί να θεωρήσουν ότι η ξεκούραση, τα όρια ή η ισορροπία είναι σημάδια αδυναμίας. Σε έναν κόσμο όπου ήδη πολλοί στη βιομηχανία αυτή λειτουργούν υπό υπερβολική πίεση, η σωστή επικοινωνία έχει σημασία.

Το “Δούλεψε μέχρι να πέσεις” δεν είναι παράσημο. Όμως σε μια βιομηχανία χτισμένη πάνω στην ψευαίσθηση και την τελειότητα, πολλοί το υιοθετούν ασυνείδητα. Και αναρτήσεις σαν αυτή του James Hype συχνά ακολουθούν μια αρκετά λεπτή γραμμή: αντανακλούν ναι μεν την πραγματικότητα, αλλά μπορούν επίσης να την ρομαντικοποιήσουν. Οι καλλιτέχνες, ως φορείς επιρροής, έχουν, έστω και παθητικά, την ευθύνη να προωθήσουν διαφορετικές αφηγήσεις: να πουν ότι η μακροβιότητα αξίζει περισσότερο από την εξουθένωση, ότι η ξεκούραση είναι μέρος της τέχνης και πως τα όρια είναι δύναμη. Χρειάζεται να αλλάξουμε τη νοοτροπία από το “πόσα μπορείς να αντέξεις” στο “πώς συντηρείς τον εαυτό σου”.

Τι Μπορούμε να Κάνουμε: Δομικές & Προσωπικές Λύσεις

Σε επίπεδο βιομηχανίας, οι δισκογραφικές εταιρίες, οι promoters και οι διοργανωτές events έχουν τη δύναμη να επαναπροσδιορίσουν τα πρότυπα ευημερίας στη σκηνή. Μπορούν να ξεκινήσουν εξασφαλίζοντας 24/7 πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, εντάσσοντας συνεδρίες θεραπείας ή coaching στα συμβόλαια, και χρηματοδοτώντας επιδόματα ευεξίας για καλλιτέχνες και προσωπικό κάνουν περιοδείες. Όπως είναι αυτονόητες οι ενημερώσεις ασφαλείας ή η ασφάλιση, έτσι πρέπει να θεωρείται και η φροντίδα της ψυχικής υγείας. Η καθιέρωση περιόδων ανάπαυσης στις περιοδείες, η εφαρμογή πλαισίων όπως το "Zero Suicide" για υποστήριξη του προσωπικού και η ενσωμάτωση budget για ψυχική ευεξία δεν είναι πολυτέλεια, αλλά ουσιαστικά βήματα για την οικοδόμηση ενός πιο βιώσιμου και ανθρώπινου δημιουργικού οικοσυστήματος.

Στις κοινότητες και τα media platforms, η ευαισθητοποίηση πρέπει να μετατραπεί από συζήτηση σε κουλτούρα. Ήρθε η ώρα να δοθεί χώρος σε θέματα ψυχικής υγείας στα EDM μέσα, να αναδειχθούν οι άνθρωποι που υπερασπίζονται τη ψυχική υγεία στο ίδιο επίπεδο με τους καλλιτέχνες, και να σταματήσει η εξιδανίκευση του “grind-as-virtue” mindset που δοξάζει την εξάντληση. Οι πλατφόρμες έχουν την ευθύνη και την ευκαιρία να διαμορφώσουν έναν πιο υγιή δημόσιο διάλογο. Αυτός είναι και ο λόγος που το dancetoday δημιούργησε το κανάλι “Safe Space” στο επίσημο Discord server μας: έναν ιδιωτικό, υποστηρικτικό χώρο όπου τα μέλη μπορούν να μοιραστούν ελεύθερα σκέψεις, συναισθήματα ή δυσκολίες, χωρίς φόβο κριτικής ή προκατάληψης. Δεν πρόκειται για «θεραπεία», αλλά για ανθρώπινη παρουσία... το να νιώθεις ότι κάποιος σε ακούει, σε καταλαβαίνει και σου θυμίζει ότι δεν είσαι μόνος.

Για τους καλλιτέχνες και τις ομάδες τους, η θέσπιση ορίων δεν είναι αδυναμία... είναι πειθαρχία και αυτοσεβασμός. Ο προγραμματισμός ημερών ξεκούρασης, ο περιορισμός των ταξιδιών και η πραγματοποίηση τακτικών ελέγχων ψυχικής υγείας θα πρέπει να γίνουν τόσο φυσιολογικά όσο οι πρόβες ή τα production meetings. Oι μικρές ρουτίνες αυτοφροντίδας (ύπνος, κίνηση, διατροφή) και η δημιουργία ανοιχτής επικοινωνίας στις ομάδες μπορούν να προλάβουν την εξουθένωση προτού ξεκινήσει. Το να μοιράζονται τις δυσκολίες τους όταν νιώθουν ασφαλείς και η προσφυγή σε επαγγελματική βοήθεια όταν χρειάζεται, βοηθούν τους καλλιτέχνες να διατηρούν τόσο την τέχνη τους όσο και την ανθρωπιά τους σε έναν κλάδο που σπάνια σταματά.

Τέλος, για τους νέους καλλιτέχνες και τους θαυμαστές, η ψυχική υγεία ξεκινά με την ευαισθητοποίηση και την κοινότητα. Μάθετε να επιλέγετε τι καταναλώνετε online και μην μετράτε την αξία σας βάσει του highlight reel κάποιου άλλου. Κάντε δημιουργικά διαλείμματα χωρίς ενοχές, βρείτε μέντορες ή κάποιο peer group για να μιλήσετε ανοιχτά και μάθετε να αναγνωρίζετε προειδοποιητικά σημάδια όπως η αϋπνία, το συναισθηματικό μούδιασμα ή η εξάρτηση. Όσο περισσότερο κανονικοποιούμε αυτές τις συζητήσεις, τόσο λιγότερο μόνοι νιώθουμε.

Ένα Δυνατό Μήνυμα

Το beat μας ωθεί προς τα έξω... προς τα dancefloors, προς τη σύνδεση, προς το “μαζί”. Αν όμως αγνοήσουμε το διάλειμμα, η σιωπή μέσα μας γίνεται δυνατότερη. Και φυσικά δεν μπορούμε να χτίσουμε μια κουλτούρα βασισμένη σε καλλιτέχνες που "καίγονται". Το dancetoday υπερασπίζεται ένα διαφορετικό όραμα: ένα μέλλον στην ηλεκτρονική μουσική όπου η ψυχική υγεία είναι θεμέλιο, όχι υποσημείωση.

Προς κάθε καλλιτέχνη, fan, crew και δημιουργό: η φωνή σου, η υγεία σου, η ζωή σου έχουν αξία. Ας συνεχίσουμε να χορεύουμε μαζί στα εύκολα, στα δύσκολα και σε όλα τα ενδιάμεσα... και ας διασφαλίσουμε ότι κανείς δεν θα εξαφανιστεί όταν η μουσική σταματήσει.

Πηγές/Αναφορές

1. Gross, S. A. & Musgrave, G. (2022). Can Music Make You Sick? Measuring the Price of Musical Ambition. University of Westminster Press. https://doi.org/10.16997/book43
   
2. Dobson, M. C. (2021). Mental health and well-being in musicians: Systematic literature review and meta-analysis. Psychology of Music, 50(8). https://doi.org/10.1177/03057356221096506
   
3. Emory University News. (2025). Musicians face increased suicide risk, study finds. https://news.emory.edu/stories/2025/03/hs_bhc_lamis_suicide/story.html
   
4. Krueger, R. (2021). Depression, anxiety, and suicide risk in touring professionals. Frontiers in Psychology, 12:826920. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.826920
   
5. Addiction Center. (2022). Avicii’s Journals and Mental Health: Lessons from His Story. https://www.addictioncenter.com/news/2022/01/aviciis-journals-rehab-mental-health/
   
6. Sciendo. (2022). Tim Bergling’s (Avicii) Struggles as Reflected in His Lyrics: A Discourse Analysis. https://doi.org/10.2478/plc-2022-0010
   
7. Backstage Pass Journal. (2020). Mental Health in the Music Industry: A Quantitative Analysis. https://scholarlycommons.pacific.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1045&context=backstage-pass
   

Μείνετε συνδεδεμένοι με το dancetoday - ακολουθήστε μας στα social media για ενημερώσεις, ιστορίες και θέματα που διαμορφώνουν τον κόσμο της ηλεκτρονικής μουσικής.